تحلیل زبان شناختی سرودهای مانوی

سرودهای مانوی به طور کلی به سه دسته سرودهای بلند، سرودهای دینی و سرودهای کوتاه تقسیم می-شوندکه از سروده¬های بلند منظومه¬های «هویدگمان» و «انگدروشنان» باز مانده است. هُویَدَگمان یکی از سرودهای مانوی است که به تقلید از دو زبور مانی سروده شده است و به زبان پارتی است و قطعاتی ازآن به زبان سغدی نیزدردست است. این عنوان از نخستین کلمه بیت اول این مجموعه¬ گرفته شده است که در سرودنامه حاضر، هویدگمان برگرفته از عبارت: huwidagman ce pad tu frawadad… «نیکی بختی برای ما، چه به واسط? تو می¬دانیم...» است. مجموعه هُویَدَگمان دارای هشت بخش(هَندام) است که در آن سخن از روح سرگردان و پریشانی است که گرفتار حمله¬های دشمن شده و در آرزوی نجات دهنده¬ای است تا رستگار گردد. روح نومید است و فریاد می¬کشد «چه کسی نجات خواهدم بخشید؟»؛ و سرانجام در بخش ششم نجات دهنده ظاهر می¬شود و کلامی مهربان و عاشقانه بر زبان می¬راند وبه او نوید رهایی می¬دهد. دیوان می¬گریزند و مژده رستگاری به روح داده می¬شود. روح جامه نور بر تن می¬کند و از زندان ظلمانیِ تن آزاد می¬شود و به آسمان می¬رود. شناخت زبانهای ایرانی میانه غربی و ساختار نحوی آن اهمیت بسیار زیادی دارد زیرا از یک سو با ساخت نحوی زبانهای باستانی مربوط است و از سوی دیگر با اشراف بر آن می¬توان مبهمات نحوی فارسی امروز را حل کرد.